แมวสีอะไรให้จับหนูได้เป็นพอ

วาทะอมตะของ “เติ้ง” ข้างต้น ถูกใช้ อ้างอิง ทำซ้ำนับครั้งไม่ถ้วน ในหลายกาละและเทศะ ต้องสารภาพตามตรงอย่างไม่อาย (ไม่รู้ว่าทำไมต้องอาย) ว่าผมมาได้ยินประโยคข้างต้นจริงๆเมื่ออ่านหนังสือ “วาทะเติ้ง” เมื่อสักประมาณหกเจ็ดปีที่ผ่านมานี้เอง อ่านแล้วก็อ่านเลย ผ่านตาไปแล้วก็มลายหายไปกับสายลมและกาลเวลา

มาสะดุดตา และหัวอีกครั้งเมื่อได้อ่านหนังสือของคุณประภาส ชลศรานนท์ ผมจำชื่อหนังสือไม่ได้แล้ว และผมไม่ได้เป็นเจ้าของหนังสือเล่มนี้ด้วย เพราะขโมยเพื่อนมาอ่าน อ่านเสร็จก็คืน ไม่ได้ติดตามไปซื้อหาไว้เป็นกรรมสิทธิ์ของตัวเองแต่อย่างใด

แม้จะคืนเพื่อนไปนานหลายปีแล้ว และแม้รูปร่างหน้าตาของหนังสือดังกล่าวจะเริ่มจางหายไปจากความทรงจำของผมไปมากแล้วก็ตาม แต่เรื่องราวเกี่ยวกับ “วาทะเติ้ง” ดังกล่าว ที่ปรากฏอยู่ในหนังสือเล่มนั้นกลับไม่ได้จางหายตามไปด้วย มันกลับเด่นชัด และตอกย้ำถึงความคิดเกี่ยวกับการ “ให้ความหมาย” หรือจะเรียกตามภาษานักกฎหมายว่าการ “ตีความ” วาทะดังกล่าวอยู่เสมอมา และมาช่วงหลังๆผมได้ยินการกล่าวอ้างถึงวาทะดังกล่าว พร้อมกับการสำทับความหมาย บ่อยครั้งขึ้น รวมถึงวันนี้ (๗ เม.ย. ๔๙) ด้วย

การตอกย้ำถึงความหมายของวาทะดังกล่าวอีกครั้งในวันนี้ทำให้ผมตัดสินใจเขียนบล็อกตอนนี้ขึ้น เพื่อหวังว่าจะเป็นการเก็บบันทึกความทรงจำส่วนตัว ประกอบกับได้ทำการแลกเปลี่ยนความเห็นกับชุมชนบล็อกเกอร์แห่งนี้ และผู้มาเยี่ยมเยือนไม่ว่าจะเปิดเผยนามหรือไม่ก็ตาม (อันเป็นธรรมชาติและธรรมดาของสังคมอินเตอร์เน็ต) เกี่ยวกับความหมายของวาทะเติ้งดังกล่าว ทั้งนี้ไม่ว่าเมื่อครั้งที่พูด เติ้ง เสี่ยว ผิง จะตั้งใจให้ความหมายไว้อย่างไรก็ตาม

ครั้งแรกที่ผมสัมผัสถึงการแปลความ หรือตีความ หรือการให้ความหมายของวาทะดังกล่าวนั้น ก็เมื่อตอนที่ผมได้อ่านหนังสือของคุณประภาส ข้างต้นนั่นแหล่ะครับ ผมจำได้ว่าในหนังสือเล่มนั้นได้รวบรวมเอาบทสนทนาผ่านจดหมายระหว่างคุณประภาส กับแฟนคลับของเขาไว้ ซึ่งในจดหมายฉบับหนึ่งได้เขียนมาถามทัศนคติของคุณประภาสเกี่ยวกับความหมายของวาทะดังกล่าว

จำได้เลาๆอีกเช่นกันว่าคุณประภาสตอบเจ้าของจดหมายกลับไปประมาณนี้

“ประโยคที่ว่าแมวสีอะไรขอให้จับหนูได้เป็นพอ นั้นหมายถึง การกระทำใดๆที่มุ่งต่อเป้าหมายเป็นสำคัญ โดยไม่จำกัดหรือไม่สนใจวิธีการ” โดยถ้าความจำผมดีพอ ผมจำได้ว่าคุณประภาสได้ยกตัวอย่างเทียบเคียงให้ความหมายวาทะดังกล่าวว่า

“เหมือนคุณอยากเก็บมะม่วง คุณสามารถหาวิธีในการเก็บมะม่วงได้หลายวิธี ไม่ว่าจะเป็น การปีนไปเก็บ การใช้ตระกร้อสอย เอาหินเขวี้ยง หรือแม้แต่เอาระเบิดนิวเคลียร์ยิง ทุกวิธีสามารถทำให้มะม่วงร่วงหล่นจากต้นได้ทั้งหมด” แต่ผมจำไม่ได้ว่าคุณประภาสมีความเห็นในความหมายที่ตัวตีความ รวมทั้งการยกตัวอย่างดังกล่าวต่อไปเป็นประการใดอีก เห็นด้วยหรือไม่เห็นด้วยประการใด

ผมจำได้ว่าหลังจากปิดหนังสือเล่มนั้นลง ความคิดผมมันระส่ำ วิ่งไปทางซ้ายที วิ่งกลับมาทางขวาที อาการแบบนี้ผมนิยามว่า “สับสน” ซึ่งผมมักมีอาการแบบนี้ทุกครั้งเมื่อได้เจอ ได้ยิน และได้เห็นอะไรที่มันยังไม่สามารถยัดเข้าหัวได้อย่างสนิทเข้ารูปเข้ารอย ทำนองต้องเขย่าหลังบริโภคเสียก่อน

นอกจากหนังสือดังกล่าว วันนี้ผมได้มีโอกาสเดินทางไปเข้าร่วมการสัมมนาทางวิชาการในวาระครบรอบ ๘ ปีของศาลรัฐธรรมนูญ เนื้อหาทางวิชาการไม่มีอะไรติดหัวผมออกมาเลยครับ สิ่งเดียวที่ติดออกมาก็คือการกล่าวอ้างถึงและการให้ความหมายของวาทะอมตะดังกล่าวของตุลาการศาลรัฐธรรมนูญท่านหนึ่งในระหว่างการอภิปราย

นอกจากจะเห็นเป็นทำนองเดียวกับความหมายสากลโลกข้างต้นแล้ว ท่านยังก้าวไปไกลกว่านั้นครับ โดยท่านกล่าวว่าในทำนองว่า สีของแมวก็มีนัยต่อวาทะดังกล่าว การใช้แมวสีขาวยังหมายถึง “วิธีการที่ขาวสะอาด” การใช้แมวสีดำหมายถึง “วิธีการที่สกปรก” ด้วยครับ แล้วท่านก็แปลต่อไปว่า ภายใต้หลัก “นิติรัฐ” แล้ว ถ้าจะใช้แมวจับหนูต้องเลือกสีขาวเท่านั้น

เข้าทำนองเดียวกันกับหลักกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาว่า “The end does not justify the mean” หรือ สิ่งที่ได้มานั้นมิได้พิสูจน์ถึงความถูกต้องของวิธีการที่ได้มาด้วย

เช่น การค้นบ้านผู้ต้องสงสัยแล้วเจอยาเสพติด ไม่ได้หมายความว่า การค้นบ้านนั้นถูกต้องตามกฎหมาย (เช่นตำรวจอาจค้นบ้านผู้ต้องสงสัยนั้นโดยไม่มีหมายค้น และไม่มีเหตุแห่งการค้นโดยไม่มีหมายค้นตามที่กฎหมายอนุญาตด้วย)

หลังจากใช้เวลาคิดนานพอสมควร (ตามแรงม้าของสมองที่ค่อนข้างต่ำ) ผมสรุปกับตัวเองว่า ผมไม่เห็นด้วย (ทั้งหมด) กับการให้ความหมายทั้งสองดังกล่าวข้างต้น

ในห้วงคำนึงของผม ผมว่า (ถ้าตรรกะของผมไม่เพี้ยน) มันน่าจะหมายถึง

“ไม่สำคัญว่าท่านจะเป็นใคร (ผิวสีอะไร ลูกเต้าเหล่าใคร ฐานะอย่างไร) ขอเพียงท่านปฏิบัติหน้าที่ของความเป็นคนให้ถูกต้องได้ก็พอ" แมวจะสีอะไรไม่สำคัญขอให้จับหนูได้ คนจะเป็นใครไม่สำคัญขอให้ทำหน้าที่ของตนได้ แค่นี้ก็น่าจะพอ วาทะอมตะดังกล่าว จึงไม่ได้หมายถึง "วิธีการ" แต่หมายถึง "ตัวผู้กระทำ" มากกว่า

ที่ออกมาข้างต้นนั้น ผมคิดจากพื้นฐานของการเปรียบเทียบสิ่งที่เหมือนกัน คือท่านเปรียบเทียบระหว่าง “ความเป็นแมว” กับ “การจับหนู” เมื่อการ “จับหนู” คือ “หน้าที่ของแมว” ผมจึงไม่เห็นว่ามันจะเป็นเรื่องของเป้าหมายกับวิธีการแต่อย่างใด

ถ้าจะให้หมายถึงเป้าหมายและวิธีการ ควรจะเป็นอย่างนี้ เช่น “จะเป็นหมาหรือแมวก็ไม่สำคัญขอให้จับหนูได้เป็นพอ

เพียงเพื่อการจับหนู อาจใช้ “หมา” หรือ “แมว” ก็ย่อมได้ ไม่ได้แตกต่างกัน หรือแม้แต่ใช้คนก็ได้นะครับ เพราะมุ่งเน้นให้ได้หนู ไม่สนวิธีการ ทำนองเดียวกับการสอยมะม่วงตามตัวอย่างของคุณประภาสข้างต้นด้วย

ดังนั้นสำหรับผมในภารกิจของการจับหนู ต่อให้เป็นแมวแต่ไม่สามารถจับหนูได้ มันก็สู้หมา (ที่จับหนูได้) ไม่ได้ครับ ทั้งนี้ไม่ว่าแมวตัวนั้นมันจะชาติตระกูลสูงส่ง ขนสลวยสวยงามเพียงใดก็ตาม

เมื่อมันจับหนูไม่ได้มันก็เป็น “แมวที่ดี” ไม่ได้ครับ

ลองแลกเปลี่ยนกันดูครับ เผื่อจะเป็นการชี้วัดว่าผม “เพี้ยน” ไปเพราะเสพข่าวการเมืองช่วงนี้มากเกินไปหรือเปล่า ฮาๆๆ