กระแส อารมณ์ และเหตุผล

เมื่อวานดูเยาวชนของชาติ มาร่วมเสวนาอภิปราย เกี่ยวกับเหตุการณ์บ้านเมืองที่กำลังเป็นกระแสฮอตติดชาร์ตในเวลานี้ บนเวทีของ “ป๋าเสี้ยม” ถึงลูกถึงคน พร้อมกับการตั้งคำถามในบทบาท และความสนใจของเหล่านิสิต นักศึกษายุคปัจจุบันกับปัญหาของชาติบ้านเมือง หลังจากที่ปล่อยให้ภาคประชาชน และอาจารย์โชว์สเต็ปมาพักใหญ่แล้ว ได้เวลาพลังหนุ่มสาว ปัญญาชนหรือยัง ทำนองนั้น จากที่ได้ดูแล้ว (และการสำรวจตามเว็บบอร์ดบางเล็กน้อยถึงปานกลาง) บางคน บางความเห็น ก็พยายามตั้งข้อสงสัยว่า นี่เป็นเพียงกระแสหรือเปล่า เหตุเพราะยังติดภาพสายลมแสงแดด กระเป๋าหลุยส์ การชักดิ้นชักงอตามแหล่งเริงรมย์ต่างๆ ของเหล่าปัญญาชนในยุคนี้ กระทั่งการร่วมชุมนุมเข้าชื่อ 50,000 ชื่อ เพื่อถอดถอนนายกฯ ณ ลานโพธิ์ มธ. เมื่อวานก็ไม่พ้นครหานี้เช่นกัน ผมเห็นด้วยนะกับกรณีที่กล่าวว่า หลายคนเซ็นเพราะกระแส คงคล้ายๆกับตอนตัดสินใจไปดูหนังเรื่องเพื่อนสนิท หรือแฟนฉัน ตอนนั้นใครไม่ไปดูนี่เชยระเบิด ผมว่าการเมืองหนีไม่พ้นเรื่องกระแสหรอกครับ ไม่ว่าจะเป็นกระแสเอาหรือไม่เอาทักษิณ มันอยู่ที่ว่าเราใช้กระแสอย่างไร ปรากฏการณ์หลายต่อหลายครั้งแสดงให้เราเห็นว่า ผู้จับกระแสเก่ง ใช้กระแสเป็น มักเป็นผู้ได้เปรียบ (ท่านผู้นำก็ทำให้เราเห็นเป็นตัวอย่างมากมาย ไมว่าจะเป็นกรณีสึนามิ นโยบายประชานิยม อาจสามารถเลีย เอ้ย เรียลิตี้โชว์ ฯลฯ) คำว่าได้เปรียบหาใช่การที่สามารถโหนกระแสนั้นไปตลอดรอดฝั่ง หรือทำให้ทุกคนเชื่อฟังจนโงหัวไม่ขึ้น ชี้นกเป็นนกชี้ไม้เป็นไม้ เพราะหากขาดไร้ซึ่งความจริงและเนื้อหา กระแสก็ไม่ต่างจากคลื่นกระทบฝั่ง แม้จะเป็นคลื่นยักษ์ระดับสึนามิก็ตาม ผมมองว่าปรากฏการณ์ที่เป็นอยู่นี้ แสดงให้เห็นถึงความรู้สึกร่วมกันบางอย่างของหลายๆภาคส่วนในสังคม และภาคส่วนอาจารย์นักศึกษาก็เป็นหนึ่งในนั้น ความรู้สึกร่วมกันของการ "อยากค้น" "อยากรู้" ความจริงในสิ่งที่เป็นคำถามที่ยังไร้คำตอบ ความคลุมเครือ และสีเทาๆ แห่งผลประโยชน์ทับซ้อน รวมไปถึงประสิทธิภาพของการบริหารภายใต้รัฐบาลชุดนี้ที่ดูเหมือนจะมีเครื่องไม้เครื่องมือลงตัวไปเสียหมด การเคลื่อนไหวทางการเมือง ไม่เหมือนการสู้คดี หรือการเรียกร้องความยุติธรรมในศาลหรือในกระบวนการยุติธรรมนะครับ ทางการเมืองไม่สามารถใช้หลัก "พิสูจน์จนปราศจากข้อสงสัยว่าจำเลยกระทำความผิดจริงตามฟ้อง" ตรงกันข้าม “แค่สงสัย” และ “ไร้คำตอบที่สมเหตุสมผล” บางครั้งก็เพียงพอแล้วที่จะก่อให้เกิดกระแสวิพากษ์วิจารณ์ และไม่ผิดที่หลายคนจะ “เชื่อ” และเลือกที่จะยึดหลัก “การนิ่งคือการยอมรับ” ไปเสียแล้ว ทั้งนี้เนื่องจาก ในทางการเมืองนั้นเราไม่ได้ใช้หลัก “ผู้ใดกล่าวอ้างผู้นั้นนำสืบ” เสมอไป บางครั้งผู้กล่าวอ้างก็เป็นเพียงผู้ตั้งคำถาม ตั้งคำถามแทนคนในสังคม เพราะแน่ล่ะ ไม่มีใครสามารถทำหน้าที่ social watch กันได้ทุกคนและทุกเวลา เมื่อคำถามถูกตั้งบนข้อมูลที่สมเหตุสมผล ในปริมาณที่มากพอ (แต่ก็ไม่ถึงปราศจากข้อสงสัย) แค่นี้ก็ย่อมเป็นการเพียงพอที่จะเรียกร้องให้ผู้ถูกถาม ต้องเคลียร์ตัวเอง หรือตอบคำถามให้สังคมหายคาใจ มาตรฐานของคำตอบก็เช่นกัน ลำพังแค่การตอบเลี่ยงๆ หรือตอบเพื่อทำลายน้ำหนักความน่าเชื่อถือของผู้ตั้งคำถาม ตอบนอกเรื่องนอกประเด็นถึงกระแสความสนใจไปเรื่องอื่น หรือแม้แต่ตอบเพื่อปิดปากไม่ให้ถามอีก นั้นไม่เป็นการเพียงพอที่จะดับกระแสความสงสัย หรือความอยากรู้อยากเห็นในทางการเมืองได้ หนักข้อกว่านั้น อาจเป็นการเพิ่มกระแสดุจราดน้ำมันลงบนกองเพลิงแห่งความสงสัยให้ลุกโชติขึ้นไปอีก อีกข้อหนึ่งที่เป็นความแตกต่างระหว่างการเมืองกับการศาลก็คือ แม้จะมีคำพิพากษาศาลออกมาแล้ว ก็ใช่ว่าจะดับกระแสการเมืองได้นะครับ (ดูจากคำวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญในหลายๆกรณี) เนื่องจากคนเลือกที่จะปักใจ “เชื่อ” ในผลอย่างใดอย่างหนึ่งแล้ว พร้อมกับการตั้งคำถามต่อไปอีกว่า ในการดำเนินคดีในชั้นศาลนั้น อาจมีเล่ห์สนกลในอะไรหรือเปล่าทำให้ผลในทางคดีออกมาประหลาดไม่ตรงใจเช่นนั้น เพราะในการดำเนินคดีในชั้นศาลนั้นการ “ยกฟ้อง” สามารถเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุไม่ใช่เพียงเพราะ “จำเลยบริสุทธิ์ไม่ได้กระทำผิดตามฟ้องจริง” เท่านั้น ทั้งนี้อาจเกิดจากการที่โจทก์ดำเนินกระบวนพิจารณาผิดระเบียบเอง หรือเพราะเพียงศาลยังสงสัยพยานหลักฐานของโจทก์บางประการ โดยเฉพาะคดีอาญาที่ยึดหลัก “ต้องปราศจากข้อสงสัยอันสมควร” หรือ “โจทก์ต้องเป็นผู้นำสืบให้ศาลเห็นว่าจำเลยกระทำผิด” ซึ่งแตกต่างจากทางการเมืองดังที่กล่าวไว้แล้วข้างต้น การ “ยกฟ้อง” ของศาลจึงยังไม่ใช่ตราอาญาสิทธิ์ที่จะปิดปากไม่ให้ถาม ปิดตาไม่ให้มอง และปิดสมองไม่ให้สงสัย หรือปิดใจไม่ให้เชื่อได้อย่างชะงัด มันต้องขึ้นอยู่กับว่าที่ “ยกฟ้อง” น่ะ เพราะอะไร ที่ยื่นไปให้ถอดถอนแล้วไม่ยอมถอดถอนเนี่ย เพราะอะไร สิ่งที่จะดับกระแสได้ คือ “เวลา” และ “เหตุผล” ซึ่งเป็นเรื่องเดียวกับการดับไปของ “อารมณ์” และไม่ใช่จะเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นไม่ได้นะครับ หาก “กระแส” จะนำไปสู่ “เหตุผล” อย่างที่กล่าวข้างต้น ก็ด้วยเพราะ “กระแส” นำไปสู่การ “ตั้งคำถาม” และหากคำตอบ หรือผลลัพธ์ที่ได้มัน “ไม่สมเหตุสมผล” ล่ะก็ นั่นคือ “เชื้อไฟ” ดีๆนี่เอง มาคอยจับตาดูกันดีกว่าครับว่า “กระแสทางการเมือง” หนนี้จะดับไปเพราะอะไร “เวลา” หรือ “เหตุผล” หรือ มันจะยิ่งกลายไปไฟที่ลุกโชนเผาผลาญท่านผู้นำจนก่อให้เกิดความเปลี่ยนแปลงทางการเมือง ที่ต้องบันทึกไว้ในอีกหน้าหนึ่งของประวัติศาสตร์การเมืองไทยกันแน่ โปรดติดตามดูด้วยความระทึกในหทัยพลัน!